Eg er av den rimeleg klare oppfatning at konkurransen i luftfarten er skadeleg. Den er skadeleg for flyselskapa, for dei tilsette i flyselskapa og for passasjerane. Og konkurransen som den "stakkars" transportkomiteen på Stortinget har lyst ut kan vel neppe kallast konkurranse, kanskje meir ein styrt konkurs av SASBraathens? Det skjer verkeleg ting når dei rette personane får føle på kroppen kva ei kansellering betyr. Konkurranse må vere fri konkurranse. Ein kan ikkje lokke med lavare avgifter til nye selskap for å prøve å gjere livet surt for veletablerte selskap. Setje ned avgiftene kan nok vere eit verkemiddel for å få prisane til eit generelt lavare nivå.
Dette er ikkje mogleg å skrive som eit kort innlegg, men får prøve. Eg er i alle fall klar på at flypassasjerane kan vere i ferd med å øydeleggje for seg sjølv. Det eksisterer ein slags trend i tiden som seier at det å flyge skal ikkje koste noko i det heile teke. Dette er jo ein mediastyrt offentleg debatt, men dei største mediebedriftene har bestemt seg for at dei store flyselskapa skal knekkast. Eg dreg jo dette litt langt no, men det verkar som om enkelte har veldig mykje i mot t.d. SASBraathens. Folk kan vere misnøgde med å måtte betale 800 kroner for å flyge mellom Bergen og Oslo, men dei samme personane betaler gladeleg 700 kr for å ta taxi frå Gardermoen til Oslo. Kvar er logikken her? Det skal koste meir å flyge enn å ta anna rutegåande transport. Og grunnen er eigentleg rimeleg enkel: Tid er pengar. Det skulle berre mangle at det ikkje skulle vere ein god del dyrare å flyge frå Bergen til Oslo på 50 minutt, kontra å ta buss på samme strekninga - noko som kanskje tek 7 timar (gjerne 8 timar eller meir også). I tillegg må en sjå på at det å drive eit flyselskap i dag er veldig kostbart - fly er dyre i innkjøp (eller ved leasing), fly er dyre å vedlikahalde, drivstoffprisane er urimeleg høge, lønsutgifter er ein stor pott osv osv.
Eg må jo seie at eg meiner at det generelle prisnivået på flyreiser i Norge har vore veldig høgt, og der er nok meir å hente. Men eg meiner det er tullete at ein kan forsvare billettprisar på flyreiser på 150 kroner Sandefjord - London, eller for strekningar som Oslo-Alta eller kva det måtte vere. Ein må ofte betale for kvalitet, men eg har ikkje her sagt at lavprisselskapa ikkje leverer kvalitet.
Det å drive eit low cost, point-to-point- selskap er mykje enklare på mange måtar enn å drive som f.eks. WF eller SKBU gjer. Flyg du point-to-point så treng du berre konsentrere deg om flyplassane A og B. Du har ingen ansvar overfor passasjerar som skal vidare med fly til andre plassar, og du treng heller ikkje tenkje på at nokon kanskje kjem inn med eit seint fly. Såkalla irrpax-kostnader er ein stor kostnad for selskapa. Skal ein person f.eks. flyge SDN-SOG-OSL-CPH-EWR, og blir forseinka allereie i SOG - noko som gjer at han ikkje når sitt fly OSL-CPH, og dermed ikkje kjem seg til EWR denne dagen kan det fort bli dyrt for selskapet. Då er det snakk om økonomisk kompensasjon, rerouting av passasjeren, hotellovernatting, mat osv. Slike kostnader er noko dei som flyg kun frå A til B ikkje treng å tenkje på i det heile teke. Eg synest det er positivt at vi har flyselskap som har interlineavtalar og som har avtalar om gjennomgåande innsjekk av passasjerar og bagasje - nettopp for at det skal vere mogleg å reise frå Sandane eller frå Mosjøen eller frå Berlevåg til New York, utan å måtte ta ut bagasjen i Oslo for å sjekke den inn på nytt. Eg forstår ikkje at passasjerane sjølve er meir klar over at slike ting er i ferd med å falle bort fullstendig. Direkteruter som blir flogne av lavprisselskap er vel og bra - vel og merke for dei som bur i nærleiken av dei plassane slike selskap opererer på, og for dei som faktisk berre skal frå A til B. Det er mindre greit for alle oss andre som ikkje bur i nærleiken av ein stor flyplass, eller oss som faktisk skal reise frå A via B, C og D til E. Vi må då kanskje kjøpe 4 ulike billettar frå 4 ulike selskap, og vi må kanskje ta ut - og sjekke inn - bagasjen vår 4 gongar. Det blir litt urimeleg at f.eks. SKBU (eller WF) skal vere skulda for overprising når ein ser for eit komplisert rutenett dei har - og dei driv slik for at dei skal spare tid for kunden. Som nemnt før så er der nok noko å gå på når det gjeld prisar, men slike underprisa billettar blir eg skremt av.
Ein kan også spørje seg kvar lavprisselskapa kan/må kutte kostnader. Det vil uansett vere veldig naturleg å stille spørsmålet om dei har like stor fokus på safety som dei burde ha. Eg vil ikkje antyde noko som helst, men meiner det er relevant å stille spørsmålet. Då TV2 hadde gjennomgangen av kansellerte avgangar mellom Bergen og Oslo, vart det fokusert på at SKBU har ein heller laber teknisk stand på flya sine. Men kvifor var det ingen som snudde spørsmålet på hovudet? Ein kan like godt stille spørsmålet om ikkje DY burde innstilt fleire avgangar pga tekniske feil. Kan det vere at DY har ein annan policy på kva feil som er akseptert å flyge med før flyet skal setjast på bakken? En veit vel at DY ikkje har "råd til" å la fly stå på bakken, men ein kan jo ikkje hevde at dei beveger seg på kant med tryggleiken av den grunn. Men eg meiner uansett at det er all grunn til å stille spørsmålet.
Eit anna moment er jo dette med flygarlønningar. Med fare for å fornærme nokon her så kan eg jo meine at spesielt kapteinar i enkelte selskap tjenar såpass mykje at dei er med på å kunne påverke prisnivået i luftfarten. Eg meiner absolutt at dei som flyg desse flya skal ha veldig godt betalt for jobben dei gjer, men det må vel snart nå ein topp. Det som skremmer meg er utviklinga som har skjedd siste åra. Og den utviklinga eg då snakkar om er ikkje dei høge lønningane, men dei lave lønningane. Lavkostselskap betaler gjerne styrmennene sine 150.000 kr i året. Kven i alle dagar kan leve av ei slik løn når du skal betjene eit lån for ei uforholdsmessig dyr utdanning, samt kanskje forsørge familie osv. Eg fryktar at om lavprisselskapa får endå større fotfeste - noko dei heilt sikkert kjem til å få - så vil vel denne løna vere representativ for dei fleste styrmenn i dei fleste selskap. Eg er ikkje flygar sjølv, men er jo sjølvsagt bekymra for flygarane si framtid. Ein eller annan stad midt mellom dei to ytterpunkta burde vere akseptabel løn i framtida - men held utviklinga fram slik, seier det seg vel sjølv kvar det endar.
Det gjekk ikkje å skrive dette kort.... Sovnar nesten sjølv no.. Men eg meiner uansett at ein debatt om akkurat dette er på tide. Folk må våkne opp og vere klar over kva som kan vere i ferd med å skje. Maler kanskje fanden på veggen her, men lat så fanden vere på veggen.
God kveld til alle!
Dette er ikkje mogleg å skrive som eit kort innlegg, men får prøve. Eg er i alle fall klar på at flypassasjerane kan vere i ferd med å øydeleggje for seg sjølv. Det eksisterer ein slags trend i tiden som seier at det å flyge skal ikkje koste noko i det heile teke. Dette er jo ein mediastyrt offentleg debatt, men dei største mediebedriftene har bestemt seg for at dei store flyselskapa skal knekkast. Eg dreg jo dette litt langt no, men det verkar som om enkelte har veldig mykje i mot t.d. SASBraathens. Folk kan vere misnøgde med å måtte betale 800 kroner for å flyge mellom Bergen og Oslo, men dei samme personane betaler gladeleg 700 kr for å ta taxi frå Gardermoen til Oslo. Kvar er logikken her? Det skal koste meir å flyge enn å ta anna rutegåande transport. Og grunnen er eigentleg rimeleg enkel: Tid er pengar. Det skulle berre mangle at det ikkje skulle vere ein god del dyrare å flyge frå Bergen til Oslo på 50 minutt, kontra å ta buss på samme strekninga - noko som kanskje tek 7 timar (gjerne 8 timar eller meir også). I tillegg må en sjå på at det å drive eit flyselskap i dag er veldig kostbart - fly er dyre i innkjøp (eller ved leasing), fly er dyre å vedlikahalde, drivstoffprisane er urimeleg høge, lønsutgifter er ein stor pott osv osv.
Eg må jo seie at eg meiner at det generelle prisnivået på flyreiser i Norge har vore veldig høgt, og der er nok meir å hente. Men eg meiner det er tullete at ein kan forsvare billettprisar på flyreiser på 150 kroner Sandefjord - London, eller for strekningar som Oslo-Alta eller kva det måtte vere. Ein må ofte betale for kvalitet, men eg har ikkje her sagt at lavprisselskapa ikkje leverer kvalitet.
Det å drive eit low cost, point-to-point- selskap er mykje enklare på mange måtar enn å drive som f.eks. WF eller SKBU gjer. Flyg du point-to-point så treng du berre konsentrere deg om flyplassane A og B. Du har ingen ansvar overfor passasjerar som skal vidare med fly til andre plassar, og du treng heller ikkje tenkje på at nokon kanskje kjem inn med eit seint fly. Såkalla irrpax-kostnader er ein stor kostnad for selskapa. Skal ein person f.eks. flyge SDN-SOG-OSL-CPH-EWR, og blir forseinka allereie i SOG - noko som gjer at han ikkje når sitt fly OSL-CPH, og dermed ikkje kjem seg til EWR denne dagen kan det fort bli dyrt for selskapet. Då er det snakk om økonomisk kompensasjon, rerouting av passasjeren, hotellovernatting, mat osv. Slike kostnader er noko dei som flyg kun frå A til B ikkje treng å tenkje på i det heile teke. Eg synest det er positivt at vi har flyselskap som har interlineavtalar og som har avtalar om gjennomgåande innsjekk av passasjerar og bagasje - nettopp for at det skal vere mogleg å reise frå Sandane eller frå Mosjøen eller frå Berlevåg til New York, utan å måtte ta ut bagasjen i Oslo for å sjekke den inn på nytt. Eg forstår ikkje at passasjerane sjølve er meir klar over at slike ting er i ferd med å falle bort fullstendig. Direkteruter som blir flogne av lavprisselskap er vel og bra - vel og merke for dei som bur i nærleiken av dei plassane slike selskap opererer på, og for dei som faktisk berre skal frå A til B. Det er mindre greit for alle oss andre som ikkje bur i nærleiken av ein stor flyplass, eller oss som faktisk skal reise frå A via B, C og D til E. Vi må då kanskje kjøpe 4 ulike billettar frå 4 ulike selskap, og vi må kanskje ta ut - og sjekke inn - bagasjen vår 4 gongar. Det blir litt urimeleg at f.eks. SKBU (eller WF) skal vere skulda for overprising når ein ser for eit komplisert rutenett dei har - og dei driv slik for at dei skal spare tid for kunden. Som nemnt før så er der nok noko å gå på når det gjeld prisar, men slike underprisa billettar blir eg skremt av.
Ein kan også spørje seg kvar lavprisselskapa kan/må kutte kostnader. Det vil uansett vere veldig naturleg å stille spørsmålet om dei har like stor fokus på safety som dei burde ha. Eg vil ikkje antyde noko som helst, men meiner det er relevant å stille spørsmålet. Då TV2 hadde gjennomgangen av kansellerte avgangar mellom Bergen og Oslo, vart det fokusert på at SKBU har ein heller laber teknisk stand på flya sine. Men kvifor var det ingen som snudde spørsmålet på hovudet? Ein kan like godt stille spørsmålet om ikkje DY burde innstilt fleire avgangar pga tekniske feil. Kan det vere at DY har ein annan policy på kva feil som er akseptert å flyge med før flyet skal setjast på bakken? En veit vel at DY ikkje har "råd til" å la fly stå på bakken, men ein kan jo ikkje hevde at dei beveger seg på kant med tryggleiken av den grunn. Men eg meiner uansett at det er all grunn til å stille spørsmålet.
Eit anna moment er jo dette med flygarlønningar. Med fare for å fornærme nokon her så kan eg jo meine at spesielt kapteinar i enkelte selskap tjenar såpass mykje at dei er med på å kunne påverke prisnivået i luftfarten. Eg meiner absolutt at dei som flyg desse flya skal ha veldig godt betalt for jobben dei gjer, men det må vel snart nå ein topp. Det som skremmer meg er utviklinga som har skjedd siste åra. Og den utviklinga eg då snakkar om er ikkje dei høge lønningane, men dei lave lønningane. Lavkostselskap betaler gjerne styrmennene sine 150.000 kr i året. Kven i alle dagar kan leve av ei slik løn når du skal betjene eit lån for ei uforholdsmessig dyr utdanning, samt kanskje forsørge familie osv. Eg fryktar at om lavprisselskapa får endå større fotfeste - noko dei heilt sikkert kjem til å få - så vil vel denne løna vere representativ for dei fleste styrmenn i dei fleste selskap. Eg er ikkje flygar sjølv, men er jo sjølvsagt bekymra for flygarane si framtid. Ein eller annan stad midt mellom dei to ytterpunkta burde vere akseptabel løn i framtida - men held utviklinga fram slik, seier det seg vel sjølv kvar det endar.
Det gjekk ikkje å skrive dette kort.... Sovnar nesten sjølv no.. Men eg meiner uansett at ein debatt om akkurat dette er på tide. Folk må våkne opp og vere klar over kva som kan vere i ferd med å skje. Maler kanskje fanden på veggen her, men lat så fanden vere på veggen.
God kveld til alle!
